بازی و اسباب بازی

بازی زبان کودک است و اسباب­ بازی وسیله ­ای برای ابراز عواطف و هیجان­ها و احساسات کودک است. بازی وسیله­ ای است که کودک به واسطه آن با دنیای بیرون ارتباط برقرار می­کند. در جریان سیال بازی کودک به کشف و مشاهده محیط پرداخته و یادگیری­های جدید از طریق الگوهای مشاهده­ ای رخ می­دهد. بازی مبنای ارتباط و توجه مثبت بین کودک و والدین است، که از پیامدهای آن میتوان به رشد مهارت­های کودک، افزایش اعتماد به نفس، بالا بردن عزت نفس و خود ارزشمندی اشاره کرد.

انواع بازی­ها:

• بازی­های حسی-حرکتی
• بازی­های تقلیدی
• بازی­های تخیلی
• بازی­های نمایشی
• بازی­های نمادین (سمبولیک)
• بازیهای اکتشافی

بازی­های حسی-حرکتی

بازی­های حسی تمامی حواس پنجگانه کودک را تقویت می­کند. استفاده هر چه بیشتر از حواس کودک باعث افزایش درک و شناخت او از محیط می­شود. این بازی­ها باعث تقویت مهارت­های حرکتی ظریف، خودکنترلی، مهارت­های زندگی، رشد مهارت­های مستقل، رشد قوه تخیل و مهارت­های ریاضی می­شود.

مهارتهای حرکتی شامل مهارتهای درشت و ظریف است:

• مهارت­های حرکتی درشت مرتبط با بازی­هایی از قبیل جفت پا پریدن، دویدن، بالا و پایین رفتن از پله­، لی لی، گرفتن و پرتاب کردن توپ است که با اسباب ­بازی­هایی مثل توپ، توپ رنگی، طناب و بولینگ انجام میشوند.
• مهارت­های حرکتی ظریف مرتبط با کارهایی از قبیل بستن دکمه، باز کردن در نوشابه و بستن زیپ شلوار است که با اسباب­ بازی­هایی مثل اسباب بازیهای سوزنی-نخ کردنی، کره هوش و مکعب هوش انجام میشوند.

بازی­های تقلیدی

کودکان از طریق تقلید فعالیت­ و رفتارهای بزرگترها شروع به یادگیری­های جدید و بعضا اجتماعی می­کنند. اسباب­ بازی­هایی نظیر لوازم خانه، عروسک­ها، پارچه، هواپیما، قایق، تفنگ، میز و صندلی، ماشین و تلفن در این نوع بازی استفاده می­شود و کودکان مشاغل گوناگون مانند پزشکی، خلبانی، رانندگی، معلمی و پرستاری یا کارهای گوناگونی از قبیل شستشو، اتو کشیدن، و تعمیر ماشین را تقلید می­کنند.

بازی­های تخیلی

کودک اشیا یا حوادث را در ذهن خود خلق می­کند بدون این که مستقیما از داده­ های حسی استفاده کند؛ روابط تازه­ای ایجاد می­کند و به شکل­هایی در می­آورد که قبلا تجربه نکرده است. معمولا شروع این بازی­ها از سه سالگی است. در ابتدا از اشیا استفاده می­کند مثلا از فنجان به طور خیالی می­نوشد. در مرحله بعد بدون استفاده از اشیا بازی با حرکات نمایشی صامت شکل می­گیرد.

این نوع بازیها را میتوان با استفاده از لباس، تلفن، عروسک خانواده، بطری شیر، جعبه، روپوش سفید و لوازم پزشکی انجام داد.

بازی­های نمایشی

در این نوع بازی­ها کودک نه تنها تقلید می­کند بلکه علاقمند است مانند والدین یا دیگر الگوها رفتار کند. کودک در بازی­های تقلیدی سعی در تقلید نقش دارد و در بازی­های نمایشی انتظار خود از آن نقش را بیان می­کند. از این طریق می­تواند فارغ از محدودیت­ها عمل کند و به بروز احساسات، نیازها و عواطف خود بپردازد.

این نوع بازیها را میتوان با استفاده از لوازم پزشکی (دکتر بازی)، وسایل حمل و نقل (بازی سفر رفتن)، وسایل پلیسی (اسلحه بازی و کشتن و کشته شدن)، حیوانات (بازی جنگل و یا حیوانات خانگی)، میوه­ها و خوراکی مصنوعی (فروشگاه بازی) انجام داد.

بازی­های نمادین

بازیهای نمادین از دو سالگی آغاز می­شود و تا هشت نه سالگی ادامه می­یابد. این نوع بازی­ زمانی آغاز می­شود که کودک به تدریج زبان می­گشاید و توانایی استفاده از علایم و نمادهای زبان را کسب میکند. در بازی­های نمادین واقعیت­ها تغییر شکل می­یابند، اشیایی که وجود ندارند به وسیله اشیای دیگر نمایش داده می­شود. نیروی تخیل به کودک کمک می­کند نشانه­ ها را جانشین اشیا، حیوانات و اشخاص واقعی بسازد. اسباب­ بازی­هایی مثل عروسک، عروسک انگشتی و عروسک دستی ابزارهایی هستند که کودکان خود را به جای آنها می­گذارند و احساسات مثبت و منفی خود را بیان می­کنند.

بازی­های اکتشافی

در حدود سه ماهگی که کودک به بازی با انگشتان مشغول می­شود بازی اکتشافی را آغاز می­کند. این بازی هماهنگی میان چشم و دست نوزاد را تقویت می­کند. در بازی اکتشافی کودک از حواس شش­گانه خود بهره می­گیرد تا محیط پیرامون خود را کاوش کند. عنصر مؤثر در بهبود بازی­های اکتشافی آزادی، اختیار و تخیل است تا کودک بتواند با محدودیت­های اندک به یادگیری­های جدید دست یابد. محیط­هایی که محرک­های متنوع و متعدد از قبیل نور، صدا و رنگ را دارند فضای مناسبی برای این نوع بازی­ها هستند. طبیعت، دریا، جنگل و کوه زمینه­ های پویایی برای بازی­های اکتشافی دارند.