رابطه استرس کودکی و اضطراب نوجوانی

سطوح بالای استرس­های خانوادگی در دوران نوزادی، کارکردهای مغز کودکان را تغییر داده و دختران را در نوجوانی مستعد ابتلا به اضطراب می­گرداند. کودکانی که مادرانشان استرس بالایی دارند، به احتمال زیاد در سنین قبل از دبستان سطح کورتیزول بالایی دارند. علاوه بر این، دخترانی که سطح کورتیزول بالاتری دارند، در ۱۴ سال بعد نیز بین حوزه­های مغزی مرتبط با تنظیم هیجان در آن­ها ارتباط کمتری مشاهده می­شود. هم کورتیزول بالا و هم تفاوت در فعالیت­های مغزی، سطوح بالاتر اضطراب را در نوجوانان ۱۸ ساله پیش ­بینی می­کند. لازم به ذکر است که هیچ­کدام از این الگوها، در پسران نوجوان مشاهده نشده است. حال سوال این است که استرس­ های اولیه زندگی در دوران کودکی، چگونه بر الگوهای رشد مغز اثر می­گذارد و باعث اضطراب و افسردگی می­شود؟

پژوهشگران معتقدند در دختران نوجوانی که در سنین پیش از دبستان سطح کورتیزول بالایی داشتند، ارتباط کمتری بین راههای عصبی مرتبط با تنظیم هیجان مشاهده می­شود و این عامل، نشانه­های اضطراب را در نوجوانی پیشبینی می­کند. در دختران نوجوانی که مادرانشان در دوران کودکی آن­ها سطوح بالایی از استرس خانوادگی را گزارش می­کردند، بین آمیگدال و کرتکس پیش­پیشانی ارتباط اندکی مشاهده شد. ارتباط قوی بین آمیگدال و کرتکس پیش­پیشانی، باعث تنظیم هیجانات منفی می­شود. ارتباط بین این مراکز مغزی در دخترانی که مادرانشان سطح استرس بالایی داشتند و هم چنین دارای نشانه­های افسردگی، ناکامی در فرزندپروری، تعارض زناشویی، درگیری احساسی در نقش خود به عنوان والد و یا استرس مالی بودند، ضعیف گزارش شده است و نقش استرس کودکی به عنوان یک عامل تعیین کننده، بسیار پررنگتر از سطح اضطراب کنونی این دختران نوجوان بود. سطح کورتیزول بالا در کودکی، می­تواند رشد مغز کودکان را تغییر داده و ارتباط بین آمیگدال و کرتکس پیش پیشانی را ضعیف گرداند. این ارتباط ضعیف منجر به ایجاد اضطراب در نوجوانی می­شود. بنابراین باید به کودکان راهبردهای پیشگیرانه­ای آموزش داده شود تا بتوانند به سلامت روانی و تاب آوری برسند. هم­چنین از آنجایی که می­دانیم استرس­های اولیه زندگی و کورتیزول بر رشد مغز کودکان اثرات نامطلوبی می­گذارند، مهم است که حمایت بهتری از والدین جوان و خانواده­ ها به عمل آید تا از اثرات نامطلوب استرس­های خانوادگی بر کودکان جلوگیری شود.

ترجمه و تنظیم:

 دکتر مریم صداقت / دکترای روان شناسی تربیتی

 نسرین اسماعیلیان / کارشناس ارشد روان شناسی